نقش گرافیک در سیاست
نقش رسانه ای گرافیک چه به عنوان وسیله ای کاربردی برای قدرتهای بزرگ و چه به عنوان ابزار اعتراضات مردمی در طول تمامی این اتفاقات انکارناپذیر است.بنا داریم به بررسی و تحلیل آثار گرافیکی این دوره و نقش آن در تحولات سیاسی و اجتماعی بپردازیم.
رویای فن آوریهای پیشرفتهتصاویر جنگ ویتنام «جنگ تلویزیونی» توسط دوربینهای ۱۶ میلیمتری ثبت میشد. این تصاویر بعد از ضبط توسط کشتی به آژانسهای خبری آمریکایی منتقل میشدند و در حین این انتقال چند روزه، تصاویر انتخاب میشد، سانسور می شد و حتی کیفیت تصویری آنها برای باور پذیرتر بودن افت میکرد. این تصاویر به شکلی انتخاب می شد که خانواده ها را برای فرستادن فرزندانشان به جنگ ترغیب کند.
جنگ سال ۱۹۹۱ خلیج فارس با عنوان «جنگ اطلاعات» شناخته شد، برچسبی که نشان میداد اطلاعات جنگ به شیوه های بسیار متنوعی به دست مخاطبین خواهد رسید. این اولین جنگی بود که تصاویر ماهواره ای به صورت زنده در اختیار مردم قرار میگرفت ولی اینبار هم تصاویر آن چیزی بود که رسانه ها، دولتها و ارتش ها میخواستند. تصاویر جنگ سال۹۱، تصاویری بود کاملاً عادی از خونریزی و به دور از خشونت و واقعیات جنگ.
تمامی داده های دوربینهای خبرگزاریها در «محیط اطلاعات کنترل شده» قرار میگرفتند که توسط دولتهای مؤتلف جنگ اداره میشدند. ۳۶ کشوری که به رهبری آمریکا در جنگ خلیج فارس شرکت کردند، کاملاً بر کار بنگاههای خبری خود نظارت قهری داشتند و حتی بسیاری از تصاویری که تحت عنوان LIVE پخش میشد، اصلاً LIVE نبودند.
حضور دوگانه گرافیک
در میان شریان شاهراههای اطلاعاتی و اخبار جنگ، گرافیک به دو صورت کاملاً متفاوت حضور دارد.
صورت اول که در اختیار دولتهای مهاجم و قدرتهای برتر درگیر جنگ قرار دارد، شامل اطلاعاتی است که عکس و فیلم توانایی ارائه آنها را ندارد. به عنوان مثال تصاویر بمبارانهای هوایی و مناطق بمباران شده به وسیله شیوه های فانتزی گرافیکی نشان داده میشود.
در این تصاویر فانتزی دیگر نشانهای از ویرانی منازل و کشتار غیرنظامیان وجود ندارد و آنچه که دیده میشود، تنها تصویرسازی خوش آب ورنگی است که به هیچ وجه حس ترحم بیننده را بر نمیانگیزد. انتخاب رنگها و فرمها در این تصاویر به گونهای است که کاملاً این احساس «ما پیروز میشویم» را در مخاطب ایجاد میکند. نقشه های جنگ، گرافیکهای تلویزیونی، بازیهای کامپیوتری، در کنار اطلاعات و تصاویر گلچین شده همگی در تولید «فضای توهم همگانی» مورد استفاده قرار میگیرند.
اما صورت دوم حضور گرافیک در جنگ و درگیری، صورتی است که توسط معترضان به جنگ، گروههای صلح طلب و خبرگزاریهای مستقل و سازمانهای غیردولتی شکل میگیرد.
جنگ خلیج فارس که «طوفان صحرا» نامگذاری شد در پی حمله عراق به کویت در سال ۹۰ آغاز شد. آغاز حملات کشورهای ائتلاف به قدری سریع انجام گرفت و انگیزه حمله به قدری موجه بود که در ابتدا اعتراض چندانی را در بر نگرفت.
جرقه ای که باعث گسترش اعتراضات مدنی شد، چاپ تصویری از یک سرباز عراقی سوخته در روزنامه Observer چاپ ماه مارس ۱۹۹۱ بود. در پی چاپ و تکثیر این تصویر مردم در جوامع اروپایی با واقعیتی متفاوت از جنگ رو به رو شدند و در پی آن اعتراضات بالا گرفت و سیلی از تصاویر ضد جنگ شامل پوسترها، کمیک استریپها، گرافیکهای خیابانی و نوع جدیدی از آن در فضاهای مجازی اینترنتی شکل گرفت.
و اما نکته قابل توجه این است که محوریت تصاویر موضوع اعتراضات مردمی با آنچه که در قدیم اتفاق می افتاد، بسیار متفاوت بود.
به عنوان مثال در جنگ ویتنام، تأکید بر صحنه های خشونت بار، صحنه های کشته شدن مردم، قطع اعضای بدن و صحنه های این چنینی بود در حالیکه در جنگ خلیج فارس بیشتر آثار طراحان بر محور موضوعاتی چون جنگ برای نفت، ناتوانیهای سازمان ملل، حضور کودکان به عنوان سربازهای جنگی و… بود. در جنگ ویتنام حضور پوسترها در اعتراضات خیابانی چشمگیر بود، در حالیکه در «طوفان صحرا» انتشار کمیک استریپها، تصویرسازی مجلات سیاسی و اینترنتی و تصاویر گرافیتی آرت بیشتر به چشم میخورد.
هنگامی که تنوع آثار گرافیکی معترض به جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ را بررسی میکنیم با ضعف چشمگیری نسبت به نمونه های قبلی آن مواجه میشویم. دلایل این ضعف، شاید حمله سریع آمریکا و کشورهای گروه ائتلاف و دلیل نسبتاً موجه حمله به عراق در آن دوره بود. به هرحال بررسی آن به عنوان اولین درگیری در دهه ۹۰ که ما در پی بررسی نقش گرافیک سیاسی و اجتماعی آن هستیم، ضروری به نظر میرسد.
منبع: :-Mc Quiston, Liz; Graphic Agitation; Phaidon; London; – Dictionar, Of Graphic Deligh; Thames& Hudson;
London.
قالب وردپرس هایلند پلاس » نقش گرافیک در سیاست
